روده طیور (جانوران) وظیفه جذب مواد مغذی، و نیز به عنوان یک مانع فیزیکی، وظیفه جلوگیری از ورود پاتوژنها (بیماریزاها) و سموم که سبب بیماری میشوند را به درون بدن بر عهده دارد. این مانع فیزیکی اگر آسیب ببیند، نشت پذیری روده افزایش می یابد که پیامد آن، ورود باکتری ها، توکسین ها (سموم)، و آنتیژن های خوراک به درون بدن از سرتاسر بافت های پوششی است که سبب التهاب، بدی جذب و اسهال میشود و میتواند به بیماری سیستمیک بی انجامد.
از هنگامی که مصرف آنتیبیوتیک های پیشگیری کننده در مرغداری ها ممنوع شده است، یافتن راهکارهای جانشین برای حفظ تمامیت مانع فیزیکی روده اهمیت ویژه ای یافته است تا بتوان سلامت و تمامیت سلول های بافت پوششی را حفظ کرد و از ورود باکتری های بیماری زا به درون بدن جلوگیری نمود. چندین افزودنی به خوراک، مانند پروبایوتیک ها، پریبایوتیک ها، پلیساکاریدها، آنزیم ها، و عوامل بهبود دهنده بافت پوششی به کار برده شده اند و نشان داده شده است که برخی از آنها می توانند کار مانع فیزیکی روده را سامان دهی و تقویت کنند.
- ساختمان بافت پوششی (دیواره محافظتی) روده طیور
اپیتلیوم یا بافت پوششی روده، بافتی است که از سلول های چند ضلعی به هم چسبیده ای تشکیل شده است که سطوح داخلی و خارجی بدن، مانند پوست، دیواره رگها و حفره های کوچک را می پوشاند. این بافت پوششی، نخستین خط دفاعی در برابر ورود سموم و باکتری های بیماری زا را تشکیل می دهد.
بیشتر سلول های بافت پوششی روده اپیتلیال سلول های جذب کننده هستند بیش از 80 % آنها اما سلول های دیگری نیز در بافت پوششی حضور دارند، مانند سلول های ترشحی که تراوش کننده موکوس می باشند.
بافت پوششی، در همان حال که به مواد مغذی اجازه ورود به درون بدن را می دهد، یک مانع فیزیکی در برابر ورود مولکول هایی است که می توانند عفونت و التهاب در بدن میزبان ایجاد کنند، مولکول هایی مانند باکتری های بیماری زا، سموم، و آنتیژن ها عوامل غیرخودی. اگر تمامیت بافت پوششی برقرار نباشد، این عوامل آسیب زننده از درون روده به درون بافت های لایه موکوسی نفوذ می کنند و از آنجا خود را به جریان خون می رسانند. مواد مغذی از دو مسیر از بافت پوششی گذر می کنند:
از درون سلول های قابل اتساع، و از فضای میان سلول های بافت پوششی. سلول های بافت پوششی به وسیله گذرگاه های میان سلولی به یکدیگر فشرده و چسبیده هستند، که راه دادن به مواد غذایی را سامان می دهند و برای حفظ تمامیت مانع فیزیکی روده اهمیت بسیار دارند. سلول های قابل اتساع، به شیوه گزینشی به موادی مانند قندها، اسید آمینه ها، پپتیدها، اسیدهای چرب، موادمعدنی، ویتامین ها اجازه می دهد که از این مسیر وارد بدن شوند، اما به بیماری زاها و سموم اجازه ورود نمی دهند. این تا هنگامی است که این سلول ها آسیب ندیده باشند.
گذرگاه های به هم چسبیده دیواره روده یک مانع ثابت و تغییر ناپذیر نیستند، بلکه ساختار پویا و دینامیکی دارند که با توجه به محرک های بیرونی، مانند پسماندهای خوراک، پاتوژنها، و باکتریهای بومی، مدل ساختار خود را تغییر می دهند، و با این شیوه از ورود مواد و بیماری زا هایی که التهاب آفرین هستند جلوگیری می کنند، اما اجازه ورود به مواد مغذی را می دهند.
چه هنگام روده نشت پذیر میشود؟
نشت پذیری روده هنگامی پدید می آید که مولکول های درشت با وزن ملکولی از بیش از Da 150 معمولاً مولکول هایی که گذر آنها دیواره روده و ورود آنها به درون جریان خون ممنوع است، امکان گذر از دیواره روده را به دست می آورند. این امکان هنگامی فراهم می شود که لایه موکوسی دیواره روده آسیب میبیند و چسبیده بودن سلول های دیواره از بین میرود و میان آنها فاصله می افتد. گذر مولکول های درشت، به ویژه باکتری های بیماری زا از دیواره روده – لایه موکوسی آسیب دیده – برای انسان، دام، و طیور، خطرآفرین است. از عواملی که می توانند به لایه موکوسی دیواره روده آسیب بزنند و کنند استرس گرمایی است. استرس گرمایی نه تنها به توازن جمعیت باکتریایی روده طیور آسیب میزند و آن را به سود بیماری زاها تغییر میدهد، بلکه نشت پذیری میان سلول های بخش ژئوژنوم روده طیور در مرغ های گوشتی را افزایش می دهد. باز شدن بیش از اندازه این گذرگاه ها به بیماری زاها فرصت میدهد که خود را به درون جریان خون برسانند.
این مطلب را از دست ندهید: میکروفلور عادی دستگاه گوارش مرغ ها
- تأثیر مکمل معدنی ( zn روی پروبایوتیکها، پری – بایوتیک ها و آنزیم ها)
در آزمایش های انجام شده نشان داده شده است افزودن روی به خوراک می تواند از آسیب های سالمونلاتیفوموریوم در روده بکاهد و همچنین آمیزه ای از باکتری های پروبایوتیکی لاکتوباسیلوس پلانتاروم، باسیلوس سابتیلوس و باسیلوس لیشیفورمیس توانسته است مانع فیزیکی روده آسیب دیده در اثر استرس گرمایی را استحکام بخشد.
Songو همکاران، در گزارش خود در سال 2013 اشاره کرده اند که افزودن الیگوساکاریدهای به دست آمده از سلولز گیاهی توانسته است بلندی ویلیه ای روده نسبت به عمق کریپت ها را بالا ببرد، و نشت پذیری میان سلولی بخش ژئوژنوم روده را نیز ترمیم بخشد. درگیری با بیماری زا هایی مانند کلستریدیوم پرفرانژه، ضمن افزایش زخم های روده سبب افزایش نشت پذیری میان سلولی و بالا رفتن اندوتوکسین پلاسمای مرغ ها میشود. افزودن مجموعه ای از آنزیم ها توانسته است آسیب هایی را که کلستریدیوم پرفرانژه به دیواره روده زده اند ترمیم و عارضه نشت پذیری را کمتر کند.
*منبع شرکت نیکوتک
