سه روش برای واکسیناسیون وجود دارد:
۱- واکسن تزریقی
۲- واکسن قطره چشمی و اسپری
۳- واکسن آشامیدنی
- جهت واکسیناسیون خوراکی باید مقدماتی را رعایت کرد:
۱- محروم کردن جوجه ها و مرغ از آب به مدت ۲ الی ۳ ساعت بسته به میزان گرمای هوا
۲- تخلیه و شستشوی منبع آب و آبخوری ها بدون مواد ضدعفونی
۳- آب تمیز و خنک و بدون املاح.جهت از بین بردن کلر آب که میتواند واکسن زنده را غیرفعال کند میتوانید از قرص سوامیون محصول شرکت CEVA )یک قرص به ازای هر ۱۰۰ لیتر) استفاده نمایید. ۲۰ دقیقه پس از افزودن این قرص واکسن را وارد محلول کرده و هم زده و در داخل منبع میریزیم.
یکی از آخرین اقدامات احتیاطی آنست که از تماس واکسن رقیق نشده با هوا جلوگیری شود. بنابراین پس از برداشتن سرپوش فلزی، درب پلاستیکی ویال واکسن را در زیر سطح آب باز کنید.
* محلول واکسن باید حداقل ۱.۵ ساعت در اختیار پرنده قرار گیرد و این مدت نباید بیش از ۳ ساعت باشد.
* بعد از واکسیناسیون مالتی ویتامین را با آب مخلوط کرده و در اختیار پرنده قرار میدهیم.
روش اسپری:
از روش اسپری برای تجویز واکسن ها بخصوص برونشیت H120 در داخل کارتن جوجه در سن یک روزگی استفاده می شود. انتقال واکسن در داخل کارتن به خاطر نزدیکی جوجه ها با تماس فیزیکی بهتر انجام می شود. اسپری از ارتفاع 30-20 سانتی متری انجام شده و جوجه ها 15-10 دقیقه بعد از واکسیناسیون در داخل کارتن می مانند.1000دز واکسن را در500سی سی آب مقطرحل کنید و توسط دستگاه اسپری برروی جوجه ها اسپری نمایید. جوجه هایی که مشکل تنفسی دارند را اسپری نکنید. در هنگام اسپری سیستم های هواده مثل هیترها و هواکش ها خاموش، پنجره ها بسته و نور سالن به حداقل می رسد.
روش قطره چشمی:
روش قطره چشمی ، موثرترین شیوه واکسیناسیون است. زیرا مطمئنا هر یک از طیور یک دوز کامل واکسن را دریافت می‌کنند.
معایب آن این است که وقت گیر است و اغلب در عمل به صورت ناقص انجام می‌شود. این روش برای واکسن های زنده مانند نیوکاسل و برونشیت کاربرد دارد. 1000دز واکسن رادر 25سی سی آب مقطر حل کنید وتوسط قطره چکان در چشم بریزیدوتا جذب کامل ویاپخش روی چشم جوجه را رها نکنید.
هرسی سی آب باید 40 قطره بشود تابه هر جوجه یک دز واکسن برسد. دقت کنید واکسن مصرفی زیاد سرد نباشد چون چشم جوجه ها را دچار تورم وعفونت می کند.
واکسیناسیون دام با تزریق دارو
تمامی دام ها عاری از بیماری نیستند یکی از روش های تجویز دارو و بهبود بیماری تزریق واکسن و داروست. تزریقات دام یکی از اصول پایه گذار هنگام پرواربندی است زیرا واکسیناسیون به موقع دام باعث جلوگیری از ابتلا دام به بیماری می شود و با تزریق واکسن و دارو امکان بهبود بیماری گوسفند و گاو و بز وجود دارد. تزریق باید با دقت انجام شود تا باعث آسیب به دام نشود و حتما با توجه به نوع دارو نوع تزریق صورت گیرد پس بهتر است با رورش های صحیح تزریق در دام آشنا شوید.
تزریق واکسن و دارو دام به سه روش تزریق عضلانی، تزریق داخل رگ، تزریق زیرپوستی صورت می گیرد. به هنگام تزریق دام حتما باید اصول ایمنی دام و کسی که مسئول تزریقات است رعایت شود تا مشکلی پیش نیاید. به هنگام تزریق حتما به انتخاب سر سوزن مناسب و توصیه های نوشته شده روی دارو توجه کنید.
انتخاب سرسوزن مناسب برای تزریق
– برای هر حیوان حتماً از سرسوزن استریل و جدا استفاده کنید.
– حتماً از سرسوزن یکبار مصرف استفاده گردد. به یاد داشته باشید که ویروس لوسمی گاوان به طور نمونه براحتی از طریق سوزن مشترک بین حیوانات قابل انتقال است.
گاهی مثلاً در زمان تزریق داروهای ضد انگل در گله های بزرگ امکان تعویض سوزن برای هر رأس دام نیست. در این مواقع حتماً سعی کنید که مثلاً هر ده حیوان را فقط با یک سوزن تزریق کنید.
– سعی کنید سوزن را با قطر کمتر تا جایی که ممکن است انتخاب کنید. این مسئله علاوه بر آنکه درد کمتری ایجاد می کند باعث آسیب کمتر بافتی و نشت به مراتب کمتر دارو از محل تزریق خواهد شد.
– طول سوزن را بر اساس محل تزریق و نوع حیوان انتخاب کنید. مثلاً برای تزریق زیرجلدی طول سوزن باید کوتاه تر از تزریق داخل عضلانی باشد. حیوانات کوچک تر مثل گوساله در برابر گاو توده عضلانی کمتری دارند و باید طول سوزن برای تزریق در این موارد کوتاه تر باشد تا آسیبی به بافت ها و اعصاب ناحیه تزریق وارد نگردد.
– اگر حجم دارویی که می خواهید تزریق کنید زیاد است آنرا به محل های مختلف تزریق تقسیم کنید. به عنوان مثال در تزریقات داخل عضلانی و زیر جلدی به ترتیب بیش از 10 و 20 میلی لیتر در هر نقطه تزریق دارو وارد نکنید.
هرگز چند نوع واکسن یا دارو را با هم مخلوط نکنید و در یک سرنگ نکشید مگر آنکه به وضوح روی برچسب دارو چنین مسئله ای توصیه شده باشد. مخلوط کردن داروها با هم می تواند باعث تغییر pH، ترکیب شیمیایی داروها و … شود. در صورتی که روی دارو نوشته که قبل از مصرف تکان داده شود حتماً اینکار را انجام دهید.
تزریق زیرجلدی (SQ)
– بهترین محل تزریق زیرجلدی نیمه بالایی گردن و جلوی کتف یا روی دنده ها کنار کتف است.
– سوزن مناسب برای این نوع تزریق به طول 2/1 تا 5/2 سانتی متر است.
– سوزن را با زاویه 30 تا 45 درجه وارد کنید.
– در مورد حیواناتی نظیر گاو بهتر است پوست را با دست قدری بکشید و بالا بیاورید و بعد تزریق را زیر پوست انجام دهید.
– برای گوساله های کمتر از ۱۳۵ کیلوگرم، از سر سوزن ۱۸ استفاده کنید و برای تلیسه های بالای ۱۳۵ کیلوگرم، از سرسوزن ۱۶ استفاده کنید.
تزریق داخل رگی (IV)
– در این نوع تزریق در مورد دام های بزرگ ورید وداجی بهترین محل تزریق است. فراموش نکنید که این نوع تزریق تنها در صورتی که روی برچسب دارو توصیه شده مجاز است و در غیر اینصورت می تواند عواقب خطرناکی داشته باشد
– قابلیت تزریق در داخل سیاهرگ دمی هست.
– آخرین محل برای تزریق داخل رگی، رگ شیری است.
– برای گوساله ها، از سرسوزن ۱۸ یا ۱۶ برای داروهای رقیق و سرسوزن ۱۶ برای داروهای غلیظ استفاده کنید. برای وزنهای ۱۳۵ تا ۳۱۷ کیلوگرم، از سرسوزن ۱۶ برای داروهای رقیق استفاده کنید. برای دام های با وزن بیش از ۳۲۰ کیلوگرم از سرسوزن ۱۶ یا ۱۴ استفاده کنید.
این مطلب را از دست ندهید:برنامه واکسیناسیون گاو
تزریق داخل عضلانی (IM)
– هوا را به داخل سرنگ بکشید و به میزانی که می خواهید دارو بکشید به داخل ویال تزریق کنید. در صورت عدم انجام اینکار کشیدن دارو از داخل ویال بسیار مشکل خواهد بود.
– بعد از آنکه به میزان کافی دارو به داخل سرنگ کشیده شد سرنگ را به سمت بالا بگیرید و با ضربه انگشت حباب هوا را به سر سرنگ هدایت نموده و به آرامی با فشار پیستون خارج نمایید.
– تزریق داخل عضلانی باید عمیق صورت بگیرد. باید سوزن با طول مناسب انتخاب شود تا با عبور از پوست، زیرجلد و چربی به عضله برسد. سوزن را باید بصورت عمود وارد کرد.
– در مورد دام های بزرگ ابتدا سوزن را وارد کنید و بعد از آن سرنگ را به آن متصل نمایید ولی در دام های کوچک نظیر سگ و گربه اینکار نیازی نیست و تزریق شبیه انسان و با همان حساسیت ها صورت می گیرد. قبل از تزریق اطمینان حاصل کنید که سوزن در رگ نباشد و برای اینکار قدری پیستون را عقب بکشید که اگر خون داخل سرنگ نیامد یعنی سوزن داخل رگ نمی باشد. اگر هم خون به داخل سرنگ آمد سوزن را بیرون آورده و حداقل 5 / 2 سانتی متر دورتر از محل اول تزریق را انجام دهید.
– برای تزریقات عضلانی در گاو طول سوزن باید ۵/۲ تا ۸/۳ سانتی متر یا درجه ۱۸ تا ۲۰ باشد.
* نکته مهم برای واکسیناسیون میش های آبستن: در ۲-۳ ماه اول آبستنى از واکسیناسیون خوددارى کنید. زیرا واکسینه کردن گوسفندان در اوایل آبستنى سبب به‌وجود آمدن بره‌هاى غیرعادى مى‌شود. عمل واکسیناسیون بعد از ماه چهارم آبستنى باید انجام بگیرد که سبب ایمنى بره مى‌شود؛ زیرا کلستروم میش حاوى آنتى‌بادى خواهد بود.
