درمان برونشیت طیور

از نوع بیماری های تابستانی است. بیماری های عفونی از عوامل تاثیرگذار بر کیفیت پرورش طیور هستند که شیوع آن ها در گله می تواند باعث کاهش بهره وری و حتی نابودی گله بشود. یکی از بیماری های بسیار خطرناک عفونی در پرورش پرندگان برونشیت است که جزء بیماری های تنفسی و بسیار حاد محسوب می شود. این بیماری خطرناک همچنین دستگاه تناسلی پرندگان را تحت تاثیر قرار داده و کیفیت تخم های تولیدی را کاهش می دهد.
از طرف دیگر برخی سویه های این پرنده اندام های ادراری را پرندگان را تحت تاثیر قرار می دهد که منجر به بروز نفریت شده و تلفات سنگینی را به دنبال دارد. شیوع این بیماری در گله بسیار سریع است و دوره نهفتگی آن بین یک تا سه روز است. برونشیت می تواند تخم گذاری گله را تا 50 درصد نیز کاهش دهد.

شکل تنفسی بیماری، معمول ترین شکل بیماری در همه سنین است.

در شکل تنفسی بی حالی و افسردگی، ازدحام در یک نقطه، کاهش اشتها، سرفه، نفس نفس زدن، تنگی نفس، بستر مرطوب، اسهال، تکرر ادرار ، عطسه، سرفه، آبریزش بینی، ترشح اشک از چشمان، خروپف و خس خس می باشد که در اثر انتقال ویروس برونشیت به پرندگان سرایت می کند.

در خلال چند سال اخیر، شکل دیگری از بیماری مشاهده شده که همراه با نشانه های تنفسی بسیار خفیف یا فاقد نشانه تنفسی است. تولید تخم مرغ ۵-۱۰٪ کاهش پیدا می کند. پوسته، کم رنگ و گاهی کاملا سفید می شود. در بعضی موارد، تولید در عرض ۲-۳ هفته به حالت طبیعی برمی گردد. در آثار کالبدگشایی در شکل خفیف تنفسی، افزایش موکوس در مجاری تنفسی مشاهده می شود. ریه ها پر خون می شوند و دیوار کیسه های هوایی کدر و ضخیم و حاوی توده های زرد پنیری شکل هستند.

در شکل کلیوی بیماری، معمولا کز کردگی قابل توجه همراه با نشانه های تنفسی مشاهده می شود. در موارد شدید تلفات تا ۳۰٪ نیز می رسد. این شکل از بیماری معمولا پرندگان در حال رشد ۳-۶ هفته را مبتلا می کند. علائم: کلیه ها متورم و رنگ پریده و توبول ها به علت حضور اورات، متسع و سفید رنگ هستند. میزنای ها اغلب در اثر تجمع اورات، اتساع پیدا می کنند. در بعضی از پرندگان، نقرس احشایی دیده می شود که در آن مواد گرانولار سفیدرنگ (اوراتها)، سطح اندام های داخلی را می پوشاند . در شکل خفیف تر بیماری، تلفات کمتر است و یا اصلا تلفاتی وجود ندارد.
شکل نادر تولیدمثلی، ایجاد ناهنجاری اویداکت، متعاقب عفونت و آلودگی ماکیان بسیار جوان است. ممکن است بخشی از اویداکت یا کل آن تکامل پیدا نکند. در سن بلوغ، پرندگان به صورت طبیعی زرده گذاری می کنند ولی زرده، از طریق مجرایی که بد شکل گرفته، دریافت نمی شود و داخل محوطه بطنی رها می شود. چنین پرندگانی، تظاهر مرغ تخم گذار را دارند ولی تخم نمی گذارند. در بعضی مواقع، زرده از اویداکت عبور می کند اما به علت غیر طبیعی بودن اویداکت، تخم مرغ های تشکیل شده، پوسته و سفیدهای فاقد کیفیت دارند.

ادامه مطلب: درمان انفولانزا حاد طیور

تشخیص:

۱- رال‌های تنفسی، تنفس با دهان باز، عطسه، ترشحات آبکی از چشم و بینی، تورم صورت و سوت زدن می‌باشد. در زمان خاموشی فن‌ها و سکوت شب به خوبی سوت زدن در فارم شنیده می‌شود. شکل تنفسی بیماری ممکن است با بیماری های ایجاد شده به وسیله سایر میکروارگانیسم های بیماری زای تنفسی که به صورت منفرد یا چندگانه عمل می کنند اشتباه شود. برونشیت عفونی باید از دیگر بیماری های تنفسی حاد مثل بیماری نیوکاسل، لارنگو تراکئیت عفونی و کوریزای عفونی تشخیص تفریقی داده شود.

۲- کاهش تولید و کیفیت تخم مرغ تحت تأثیر عوامل گوناگون عفونی و غیر عفونی از جمله اشتباهات مدیریتی ایجاد می شوند. کاهش تولید و مشکلات کیفیت پوسته در سندرم کاهش تولید تخم مرغ، بسیار شبیه به برونشیت عفونی است، با این تفاوت که در سندرم کاهش تولید، کیفیت داخلی تخم مرغ تحت تأثیر قرار نمی گیرد.

۳- کاهش رشد اویداکت در اثر عوامل دیگری نیز ایجاد می شود و بیماری کلیوی هم می تواند مربوط به کمبودهای تغذیه ای و یا عوامل ناشناخته باشد.

۴- تشخیص تجربی این بیماری ابتدا با مشاهده علایم کلینیکی، التهاب است. اما تأیید قطعی بیماری با نشان دادن ویروس یا شناسایی آنتی بادی های اختصاصی موجود در سرم، میسر است. نشان دادن ویروس در مراحل اولیه بیماری که سرعت رشد ویروس بالاست بسیار آسان است ولی ۷-۱۰ روز بعد از عفونت، بسیار مشکل می شود. نمونه های سرمی را می توان با الیزا یا HI آزمایش کرد.

۵- متداول ترین روش نشان دادن ویروس، تلقیح در تخم مرغ های جنین دار است. احتمال جداسازی ویروس از نای، ریه ها، کیسه های هوایی، لوزه های سکومی و کلیه ها در شکل کلیوی بیشتر است.

انتشار:

انتشار از طریق هوا ( چون ویروس به آسانی از طریق هوا منتشر می شود، هوای آلوده مهم ترین راه انتشار عفونت است و ویروس از طریق هوا مسافت های زیادی را می پیماید). البته بخش ویروس از طریق مدفوع آلوده نیز اهمیت زیادی دارد.
٢. انتشار از طریق افراد و مواد آلوده به ویروس نیز اتفاق می افتد. انتقال ویروس از طریق تخم مرغ نشان داده نشده است.
٣. حاملین (پرندگانی که عفونت را بدون نشان دادن علائم بالینی حمل می کنند نیز در انتشار بیماری نقش دارند). منبع عظیم عفونت، پرندگانی هستند که ویروس در آنها به سرعت تکثیر می یابد و دفع می شود که ممکن است تا ۴ هفته بعد از بهبودی هم ویروس را دفع کنند. پرندگانی که رشد ویروس در آنها به وسیله عواملی مانند شروع تخم گذاری تحریک می شود نیز ویروس را دفع و منتشر می کنند.

پیشگیری، کنترل و پیشنهاد درمانی

۱- کنترل شکل تنفسی بیماری، شستشو، استفاده از مواد ضدعفونی کننده. ویروس بیماری برونشیت عفونی به ترکیبات چهارتایی آمونیوم، الکل‌ها، ترکیبات کلره و یده،گلوتارآلدهید، فرمالدئید و ترکیبات پراکسید هیدروژن، طی مدت زمان توصیه شده حساس است. امروزه ترکیباتی وسیع‌الطیف حاوی چندین ماده ضدعفونی قوی ساخته شده‌اند تا طیف اثر را بر روی تمامی میکروارگانیسم‌های مرغداری گسترش دهند.

۲- کنترل شکل کلیوی، ۲۴ الی ۴۸ ساعت قبل از ورود جوجه‌ها می‌توان از ترکیبات ضدعفونی کننده ایمن که فاقد بقایای سمی هستند، استفاده نمود. بطور مثال نانوسیل(فارم) که به منظور ضدعفونی سالن قبل از ورود جوجه‌ها استفاده میشود حاوی پراکسید هیدروژن و یون نقره می‌باشد که پس از استفاده به آب و اکسیژن تجزیه شده و برای جوجه‌های تازه وارد شده بسیار ایمن می‌باشد.

۳- در جوجه های جوان، مدیریت صحیح در کنار توجه ویژه به حفظ درجه حرارت و تهویه مناسب، می تواند مثمر ثمر باشد.

۴- واکسن های کشته و زنده هر دو در دسترس و با ارزش هستند. البته برای تأثیر بخشی بیشتر واکسن های کشته، باید ابتدا دستگاه ایمنی پرندگان با واکسن زنده تحریک شود. به منظور جلوگیری از اثر متقابل، باید حداقل یک فاصله ۸ هفته ای را بین تجویز واکسن کشته و زنده مدنظر داشت.

۵- توجه به این نکته حائز اهمیت است که برونشیت عفونی اغلب حتى در گله های واکسینه نیز رخ می دهد. در این گله ها اغلب و نه در همه اوقات، سویه جداشده ویروس، متعلق به سروتیپی غیر از سروتیپ واکسن بوده است.

۶- واکسن زنده باید شامل سروتیپ های ویروسی باشد که بتوانند علیه سرو تیپ های موجود در یک منطقه خاص، ایمنی ایجاد کنند. سروتیپ های ماساچوست یکی از معمول ترین سروتیپ های موجود در واکسن های تجاری است زیرا در برابر بسیاری از سویه ها، ایمنی متقاطع ایجاد می کند. البته گاهی شرایط منطقه ای ایجاب می کند، سروتیپ های دیگری هم به منظور ایجاد حفاظت کافی در واکسن ها اضافه شود.