گونه های پرورشی ماهیان خاویاری در ایران
فیل ماهی (Huso huso)
فیل ماهی یا بلوگا پادشاه ماهیان خاویاری است. با حداکثر وزنی که می تواند از 1000 کیلو گرم نیز تجاوز کند البته این رکورد را کالوگا نیز به همراه دارد کالوگا و بلوگا هر دو از جنس huso هستند و در خانواده ماهیان خاویاری قرار دارند. و نیز بهترین و با کیفیت ترین نوع خاویار مربوط به بلوگا می باشد.
بزرگترین ماهی آب شیرین جهان که دارای عمری طولانی می باشد. دارای پوزه کوتاه و تیز و حفره دهانی آن بزرگ و نیمه هلالی می باشد. 4 عدد سبیلک در طرفین زیر پوزه و قبل از حفره دهان قرار دارد. فیل ماهی در دریایی خزر، سیاه، آزف و آدریاتیک زندگی می کند و جزء ماهیان مهاجر برای تخم ریز است. حدود 90 درصد از فیل ماهیان دریای خزر برای تخم ریزی به رودخانه ولگا مهاجرت می کنند. فیل ماهی جزء ماهیان شکارچی و درنده است و از چند ماهگی در رودخانه ها شروع به شکار می کند. در دریا از ماهی کلمه، انواع شگ ماهیان، کیلکا، گاوماهیان، ماهی کپور، سفید و غیره تغذیه می کند.
ازون برون Acipenser stellatus
وجه تمایز ازون برون با دیگر گونه های ماهیان خاویاری پوزه بسیار دراز می باشد که مسطح و نوک آن به سمت بالا خم می باشد. لب پایینی پوسته نیست و دارای بریدگی در وسط آن می باشد.
وجه تمایز ازون برون با دیگر گونه های ماهیان خاویاری پوزه بسیار دراز می باشد که مسطح و نوک آن به سمت بالا خم می باشد. لب پایینی پوسته نیست و دارای بریدگی در وسط آن می باشد. سبیلک های کوتاهی دارند و هیچگونه رشته ای روی آن قرار ندارد و به دهان نمی رسند اما به دهان نزدیکتر از پوزه می باشد. دارای 5 ردیف صفحات استخوانی هستند که بین شان صفحات ستاره ای استخوانی کوچکتری قرار دارد. دو فرم از ازون برون در دریای خزر وجود دارد. فرم شمال دریای خزر که فرم معمولی آن است و فرم جنوبی دریایی خزر A. stellatus cyrensis که از لحاظ ژنتیکی و فصل تخمریزی با هم متفاوتند. غذای اصلی ازون برون سخت پوستان و کرم ها هستند. ماده ها با وزن 4.6 کیلوگرم و طول 117 سانتیمتر و نرها با وزن 4 کیلو و طول 114 سانتیمتر بالغ می شوند. سن بلوغ ماده ها 10 – 8 ساله و نرها 6 – 5 ساله بالغ می شوند
ماهی سیبری (Acipenser baerii)
ماهی خاویاری سیبری یا بری بومی ایران نیست. این نوع ماهی در آب سرد و شیرین رودخانه ها زندگی می کند به طور گسترده ای در رودخانه اوب و لینا سیبری زیست می کنند. و معمولاً بیش از 200 کیلو گرم در طبیعت نمی رسند و در کشورهای اروپای جهت استحصال خاویار پرورش داده می شوند.
این ماهی شبیه چالباش است با این تفاوت که دارای تیغه های آبششی بادبزنی، پوزه کوتاه و اندکی مسطح و بریدگی لب پایین عمیقتر است. در طبیعت طول بدن سیبری تا 2 متر و وزن بین 56 تا 100 کیلو گرم می رسد و به ندرت از 200 کیلوگرم تجاوز می کند و حداکثر سن تا 60 سال می رسد. این ماهی نیمه مهاجر است و در همه رودخانه های سیبری مانند اب، ینی سیی، لنا تاکولیما و حوضه دریاچه بایکال زندگی می کند
قره برون یا تاس ماهی ایرانی Acipenser persicus
طول بدن تاس ماهی ایرانی بین 140 تا 160 سانتیمتر و وزن آن بین 16 تا 80 کیلو گرم در طبیعت می باشد. حداکثر وزن صید شده 160 کیلو گرم با بیش از 2 متر طول بوده است.
قره برون پراکنش وسیعی را در کلیه مناطق دریایی خزر و حوزه آبریز آن دارد. این ماهی نسبت به چالباش آبهای گرم تر را ترجیح می دهد و در فصل بهار تراکم آن در سواحل ایران زیاد می شود. بچه ماهیان در اولین سال زندگی از گاماروس ها، لارو شیرونومیده، اولیگوخت و غیره تغذیه می کنند. تاس ماهیان جوان از سایر ماهیان تغدیه می کنند و زمانی که به رشد کامل می رسند علاوه بر ماهی ها از نرمتنان و خرچنگ ها هم تغذیه می کنند. تاس ماهی ایرانی از ماهیان با ارزش و اقتصادی دریای خزر است.
استرلیاد Acipenser ruthenus
شبیه ماهی شیپ است ولی به واسطه بریدگی وسط لب پایینی از ماهی شیپ متمایز است. سبیلکها رشته دار هستند و تعداد برجستگی های استخوانی جانبی از دیگر گونه های تاس ماهیان بیشتر است.
استرلیاد یکی از انواع کوچک تاس ماهیان نیمه مهاجر است که در آب شیرین زندگی می کنند طول آن در طبیعت 36 تا 47 سانتیمتر و وزن آن 6 تا 8 کیلو گرم می باشد و ندرتاً به 125 سانتیمتر و 16 کیلو گرم می رسند. این ماهی در رودخانه های حوضه دریای سیاه و آزف و خزر دیده می شود ولی در آبهای ایران مشاهده نشده است. ماهی دورگه بستر حاصل تلاقی ماده فیل و نر استرلیاد است.
واردات غذای ماهی خاویاری
تهیه غذای بچه ماهیان خاویار معمولا وارد می شود. اما هر چه ماهی وزن بگیرد می شود از غذای داخلی و حتی کیلکا را در وعده های غذایی ماهاین خاویاری گنجاند. ماهی خاویار جزء آن دسته از آبزیانی است که به دلیل قرار گرفتن دهان ماهی زیر سرش، به آنها کف خوار اطلاق می گردد و غذای مورد نیاز خود را از بستر محل زندگی خود می خورند.
اما اگر غذایی که ما برای ماهی خاویاری می ریزیم به کف استخر بچسبد و یا روی آب بماند باز ماهی نمی تواند آنرا بخورد. پس بهترین نوع غذا آن دسته از غذاهایی است که در میان آب شناور باشد تا ماهی خاویار بتواند به راحی آنر را مصرف نماید.
دو برند معروف غذای ماهی
- گوپنز
- بیومار
اندازه خوراک، مقدار جیره روزانه و تعداد دفعات غذادهی ماهیان خاویاری
مقدار غذای روزانه با توجه به دما، وزن و تعداد ماهی مشخص می شود و هر 10-5 روز یکبار باید محاسبه شود. متوسط وزن هر 5 روز یکبار با شروع تغذیه بیرونی تعیین می شود. مقدار ماهی باید با کسر تلفات مشخص شود. تغییر سایز خوراک به اندازه بزرگتر باید به تدریج و با مخلوط کردن آن با سایز قبلی خوراک صورت گیرد. بعد از هر غذادهی، باید غذا مصرف شده را در مخزن چک نمود. اگر مقدار زیادی از خوراک خورده نشده باشد، برنامه غذایی و شرایط پرورشی ماهی باید چک شود. مقدار غذای روزانه پس از مشخص شدن علت تغذیه ضعیف ماهی باید تنظیم شود. تعداد وعده های غذایی و سایز ذرات غذایی در جدول 10 ارائه شده است.
- برنامه تغذیه ای سایزهای مختلف ماهیان خاویاری
برنامه غذایی ماهی استرلیاد
برای جیره با فرمولاسیون دقیق، عاقلانه ترین روش استفاده از خوراک های ویژه ماهیان خاویاری تولید شده می باشد. جدول غذا دهی سایزهای مختلف ماهیان خاویاری در دما های مختلف به عنوان نمونه آورده شده است. استفاده بلند مدت از غذای زنده ( به خصوص از یک گونه غذا) از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست و می تواند مانع عادت پذیری سریع بچه ماهیان به غذا های فرموله شده شود. بنابراین قسمتی از غذای زنده در جیره باید به تدریج از 100 درصد در روز اول تغذیه به 7-5 درصد در طی مدت 15-12 روز برسد.
- تغذیه ماهیان خاویاری با غذای زنده
استفاده از غذاهای زنده در پرورش ماهیان خاویاری برای تحریک رشد نرمال و شکل گیری دستگاه گوارش در روزهای اولیه تغذیه یک عملکرد متداول است. غذا های زنده شامل : ناپلی میگوی آب شور (Artemia)، کلادوسرهای کوچک (Daphnia magna, Moina macrocopa)، پارو پایان (Copepods)، براکیوپودها (Streptocephalus torvicornis)، روتیفرها (Rotatoria)، شیرونومیده ها (Chironomus plumosus)، گاماروس ها (Gammarus)، اولیگوکیت های خرد شده (white worms – Enchytraeus albus)، توبیفیکس(Tubifex tubifex) و کرم قرمزکالیفرنیا (Eisenia foetida) می باشند .
-در روز های اولیه گذر به تغذیه بیرونی، بهترین روش دادن غذای زنده پایین آوردن سطح آب مخزن می باشد که باعث می شود بچه ماهی برای جستجو و گرفتن غذا انرژی کمتر هدر دهد و غذای زنده به همراه آب از مخزن تخلیه نشود (البته تا موقعی که سطح آب بالا بیاید).
-با توجه به رفتار طبیعی بچه ماهیان خاویاری که در شب به سطح آب می آیند، توصیه می شود که زئوپلانکتون ها را در شب به آنها داد، و غذادهی با الیگوکیت و دیگر خوراک های فرو رونده در صبح و بعد از ظهر انجام گیرد. ضریب تبدیل غذای برای ناپلی آرتمیا 3-4، دافنی 6 و الیگوکیت 2 می باشد. توبیفیکس و دیگر الیگوکیت ( بر اساس درصد وزن بدن در روز ) چرخ و با آب رقیق شده و در امتداد طول دیواره مخزن (محیط) در دو یا سه بخش داده می شود ( منظور اینکه یکجا در مخزن ریخته نشود فاصله زمانی 10 دقیقه ای بین هر بخش باشد). هنگامی که با غذاهای با کیفیت و کمیت مناسب تغذیه شدند، لارو چالباش معمولاً بعد از 5-6 روز به 90-80 میلیگرم می رسند، و در حالی که ازون برون در این مدت به 60-50 میلیگرم می رسد. بعد از این مدت از جیره های غذایی فرموله شده با توجه به هدف از پرورش بچه ماهی استفاده می شود.
این مطلب را از دست ندهید: روش های پرورش ماهی خاویار
– این نکته ضروری است که استفاده طولانی مدت از غذای زنده ( تا وزن 100-150 میلیگرم) فقط برای پرورش در استخرهای خاکی یا جهت رها سازی در محیط طبیعی می باشد. دفعات غذادهی با غذای زنده به میزان هضم مواد غذایی در گونه های مختلف بستگی دارد. نرخ هضم کرم الیگوکیت و ناپلی آرتمیا در تاسماهی روسی 1.5برابر کمتر از ازون برون در همان دما می باشد. این فرایند به طور متوسط 5-6 ساعت طول می کشد، در نتیجه تعداد دفعات غذادهی روزانه تاسماهی روسی 4 بار می باشد، در حالی که ازون برون وعده های غذایی روزانه 6 تا 8 بار است.
– قبل از دادن هر وعده غذایی تلفات و ذرات غذایی نخورده شده باید از مخزن جمع آوری شوند. این عمل برای رشد مناسب بچه ماهیان خاویاری با توجه به نقش مهم بویایی در تغذیه بسیار ضروری و مهم است. هدف از پرورش بچه ماهی در مخازن رساندن آنها به وزن استاندارد (چالباش 100-80 میلیگرم، ازون برون 80-60 میلیگرم، بلوگا 120-100 میلیگرم و شیپ 100 میلیگرم) جهت انتقال به استخرهای خاکی می باشد. و نباید موقع انتقال، وزن بچه ماهی کمتر از 70 درصد وزن استاندارد باشد. مدت زمان پرورش لارو در مخازن قبل از انتقال به استخر های خاکی 7-10 روز با توجه به دمای آب می باشد. به منظور محاسبه دقیق خوراک روزانه هر مخزن، لارو های تلف شده شمارش و از لحاظ ریخت شناسی و نواقص ژنتیکی مورد بررسی قرار می گیرند. هر 5 روز یکبار برای تعیین مقدار خوراک و مشاهده نرخ رشد، وزنشان کنترل می شود.
- کنترل تغذیه و رقم بندی بچه ماهیان خاویاری
در طی رشد میزان تراکم و سایز ماهیان خاویاری در هر مخزن یا تراف باید مورد بررسی قرار گیرد. پس از رسیدن وزن بچه ماهی به 0.2-0.3 گرم، به دلیل افزایش رقابت غذایی، هر 10 روز یکبار باید ماهیان خاویاری به سه گروه بزرگ، متوسط و کوچک رقم بندی شوند. مزایایی رقم بندی در ماهیان خاویاری شامل موارد زیر می باشد:
1 – کاهش اختلاف سایز در بچه ماهی
2 – بهبود ضریب تبدیل غذایی، در دسترس بودن بهتر خوراک برای بچه ماهی
3 – کاهش صدمات ناشی از رقابت غذایی
برای آشنایی کامل با محصولات در حوزه مکمل غذایی ماهی کلیک کنید.
